Voor veel mensen is studeren een belangrijk keerpunt in hun leven. Maar landelijk heeft tien procent van de studenten een functiebeperking. Hoe is het om met zo’n beperking te studeren?

Thomas Fleskes (23) studeert Japanstudies aan de universiteit en heeft PDD-NOS, een stoornis in het autismespectrum. “Het is met autisme in het algemeen zo, maar ook zeker met PDD-NOS, dat je echt moet kijken naar het individu”, aldus Fleskes. In zijn geval zorgt de moeite die hij heeft om in korte tijd veel informatie te verwerken voor de grootste belemmeringen in zijn studievoortgang. “Dan kan ik over het lezen van één bladzijde soms wel tien minuten doen”, legt hij uit. Ook kan hij bij een teveel aan prikkels vastlopen, of zelfs een woede-uitbarsting krijgen.

Hij krijgt ambulante begeleiding van een organisatie die studenten met autisme begeleidt, Stumass. Elke week komt een medewerker langs om met hem de week door te lopen, werkschema’s op te stellen en om te kijken hoe het nu verder moet. De laatste tijd zoekt Fleskes vooral naar meer balans tussen studeren en vrijetijdsbesteding. “Ik heb de neiging om mijn sociale leven nogal te verwaarlozen, dus het is voor mij fijn om dit te bespreken”, geeft hij aan.

Egoboost

Het Leidse expertisecentrum voor studeren met een functiebeperking, Fenestra, opende in 2008 zijn deuren. Bij de totstandkoming van het centrum was het creëren van meer rechtsgelijkheid voor studenten een belangrijk doel. “Voorheen was het nog wel eens zo dat je bij de ene opleiding meer begeleiding kreeg dan bij de andere”, aldus Marcel Melchers, studentdecaan bij Fenestra, “Dan hoorde ik pas achteraf dat ze werden weggestuurd.”

Uit gegevens van Fenestra blijkt, dat er van de ruim 28.000 studenten die aan de universiteit studeren, ongeveer 2.400 studenten met een functiebeperking bekend zijn. Dit zijn zeer uiteenlopende beperkingen. Volgens Melchers heeft de helft van deze groep een psychische aandoening. De andere helft is ongeveer fiftyfifty opgedeeld in leerstoornissen, zoals dyslexie, of fysieke beperkingen, die meer te maken hebben met zintuiglijkheid en mobiliteit.

Naast de wekelijkse begeleiding maakt Fleskes af en toe een afspraak met een studieadviseur of studentdecaan van Fenestra. “Zij geven me vaak wel een egoboost,” zegt hij lachend, “omdat ze me dan overtuigen dat ik het wél goed doe en dat het best goed gaat.” Op de momenten dat het even niet zo goed gaat, komt Fleskes vaak wel in aanmerking voor een latere deadline of een tweede herkansing. En hij heeft in ieder geval extra tijd bij tentamens.

Ver van je bed show

Volgens Melchers doen studenten met een functiebeperking het vaak beter dan dat mensen denken. Ze doen in de veel gevallen wel wat langer over hun studie, maar tegelijkertijd vallen ze ook minder vaak uit. Toch komt de beeldvorming van sommige docenten niet altijd in de buurt van de werkelijkheid. Melchers noemt als voorbeeld een docent die klaagde over een student met dyslexie. Het was volgens de docent lastig om de student wat bij te brengen en het liefst wilde hij daardoor geen studenten met dyslexie meer begeleiden. “Die negatieve casus blijft hangen”, zegt Melchers, “terwijl hij in de tussentijd misschien wel tien andere studenten met dyslexie is tegengekomen.”

Fleskes stelt docenten soms wel op de hoogte van zijn concentratieproblemen, maar het feit dat hij PDD-NOS heeft, weten er maar weinig. “Eigenlijk vertel ik het alleen maar wanneer het echt nodig is”, legt hij uit. Dit is bijvoorbeeld bij het aanvragen van een tweede herkansing. De mening van docenten is daarbij niet leidend, maar het helpt wel als ze bij de aanvraag aangeven dat hij het vak met een extra kans prima zou kunnen halen.

Medestudenten stelt hij over het algemeen vaker op de hoogte. Die hebben er wel begrip voor, maar Fleskes vindt dat mensen een vertekend beeld hebben van een autismespectrumstoornis. Als concreet voorbeeld noemt hij het moment dat hij bij zijn vorige studie zijn medestudenten voor het eerst inlichtte over zijn autisme. Ze keken hem naar eigen zeggen raar aan. “Een vriendin uit de klas wilde het echt zeker weten, want ze geloofde het gewoon bijna niet”, zegt hij lachend.

“Mensen hebben toch wel vaak het beeld dat een autist een beetje hikikomori (Japans woord voor een persoon die een vrij teruggetrokken bestaan leeft, red.) is en totaal niet met mensen kan praten. En dat is natuurlijk lang niet altijd zo”, zegt hij. Volgens Fleskes komt dit vertekende beeld vooral door het gebrek aan representatie in de media. “Je weet wel dat het er is, maar het blijft een ver van je bed show.”

Dubbel gevoel

Melchers maakt zich wel zorgen over de toenemende angsten en het negatieve zelfbeeld dat veel jongeren hebben. Dit is volgens hem voornamelijk een resultaat van prestatiedruk en perfectionisme. “Ik vraag me ook wel eens af of mensen niet eenzamer zijn in dit tijdperk van sociale media.” Volgens Melchers laten mensen vaak vooral de positieve kanten van het leven zien op deze websites, waardoor het lijkt alsof ze geen tegenslagen te verwerken krijgen. Dan lijkt het gras groener aan de overkant, wat de angsten en het negatieve zelfbeeld alleen maar versterkt. “Het zou beter zijn als studenten ook met elkaar delen dat ze een rotweek hebben.”

Tegelijkertijd ziet hij het aantal diagnoses voor bepaalde beperkingen toenemen, vooral bij ADHD en autismespectrumstoornissen. Zelf heeft Melchers daar een dubbel gevoel bij. Aan de ene kant erkent hij dat een diagnose soms nou eenmaal nodig is om de benodigde hulp te krijgen, maar aan de andere kant is hij er ook huiverig voor. “Wat veel mensen ook niet realiseren is dat iedereen wel autistische eigenschappen heeft”, zegt Thomas, “maar het wordt pas autisme genoemd wanneer het echt wat meer invloed op je leven heeft.”

“Als je maar een klein beetje afwijkt dan krijg je soms al een diagnose. Moeten we dat wel willen? Kunnen we dat niet op een andere manier inkleden?” vraagt Melchers zich af. Naar zijn mening zijn sommige mensen op bepaalde vlakken gewoon wat vaardiger dan de ander. “De bijzonderheden die we hebben, die maken ons menselijk en daarmee eigenlijk aantrekkelijk”, zo stelt hij.

Stumass

Bekijk deze video voor meer informatie over Stumass.