Artboard 1
29-04-2018 | Manon Blonk
Waarom rechtsfilosofie zo belangrijk is: ‘Zelf nadenken kunnen rechtenstudenten niet’
Rechtsfilosofiestudent Eva. Foto: Manon Blonk

Binnen de muren van het historische Kamerling Onnes Gebouw in Leiden worden rechtenstudenten gedrild tot advocaat, officier van justitie, jurist of rechter. Wetboeken worden uitgepluisd, regeltjes worden geleerd en theorieën worden gestampt. Het lijkt een harde, theoretische wereld, maar rechten kent óók een filosofische kant, besproken in de master Rechtsfilosofie. Ik sprak met rechtsfilosofiestudent Eva (22) over deze soft side van rechten, vooroordelen over de advocatenwereld en waarom rechtsfilosofie zo belangrijk is. ‘Recht is lang niet zo zwart-wit als je denkt’.

Ik heb eens even gegoogeld, maar… Het is toch wel een beetje ingewikkeld, rechtsfilosofie. Wat houdt het nou precies in?

“Tijdens je bachelor Rechten leer je rechten als een systeem. Je leert via trucjes hoe je in het systeem dingen kan vinden en hoe je daar mee om moet gaan. Dat is heel praktisch, heel theoretisch en heel… saai, vind ik. Bij rechtsfilosofie kijken we naar de basis van die rechten en wetten. Waaróm hebben we deze wetten eigenlijk? En op welke normen en waarden zijn ze gebaseerd?”

Waarom heb jij voor de master rechtsfilosofie gekozen?

“Mensen denken vaak dat recht heel zwart-wit is. Zo, van: recht is dat je niet door rood mag rijden. That’s it. Maar dat is helemaal niet zo. Je kan vaak meerdere kanten op redeneren. Het is allemaal goed, zolang je maar goed beargumenteert. Recht is dus wat je er zelf van maakt en daarom vond ik het belangrijk om de basis van recht te kennen en terug te gaan naar de vraag waarom we bepaalde regels en wetten eigenlijk hebben.”

‘Het is een wereldje van kontlikken en vooral géén waarom-vragen stellen.’

Kan je een voorbeeld geven?

“Denk aan vrijheid van meningsuiting en verbod op discriminatie. Dit zijn twee dingen die erg botsen. Daarom moet je gaan kijken: wat is precies vrijheid van meningsuiting en waarom hebben we dat? Op welke waarden is dit gebaseerd? In de westerse wereld is dat vooral gelijkheid en vrijheid.”

Lijkt me vrij actueel, dit soort onderwerpen.

“Onderwerpen als terrorisme en vrijheid van meningsuiting spelen inderdaad nu wel heel erg. Als de samenleving in de knel komt, gaan mensen nadenken: wat voor regels hebben we eigenlijk en wat willen we daarmee? Dat is wat er nu gebeurt.

Dat zelf nadenken over wetten leer je trouwens niet tijdens de bachelor. Zelf nadenken kunnen rechtstudenten niet zo goed en het wordt ook niet gewaardeerd. Als je een ‘waarom’-vraag stelde tijdens het college werd dat de kop ingedrukt. Volgens mij weten de docenten zelf niet eens het antwoord op dat soort vragen.”

Is dat ook niet hoe je wordt gedrild, als rechtenstudent?

“Ja, dat is een beetje een cultuur die er heerst. Er is een grote hiërarchie in de advocatenwereld. Een wereldje van kontlikken en vooral géén waarom-vragen stellen. Niet te veel nadenken. Zo kom je er.”

Wat mij vaak verbaast is dat advocaten in de rij staan om bekende criminelen te verdedigen, die duidelijk dingen hebben gedaan die niet goed zijn. Dat gaat toch heel erg in tegen ethiek?

“Dat klopt. Tijdens mijn master praten we veel over ethiek, maar tijdens de bachelor wordt er weinig ingegaan op hoe mensen daarmee om moeten gaan. Aan de andere kant is het heel makkelijk voor de massa om een mening te vormen tegenover criminelen en te zeggen: ‘jij hebt het gedaan, jij bent schuldig’. Denk aan Lucia de B. Als we allemaal met de massa mee waren gegaan en niemand had haar willen verdedigen, had ze een probleem gehad. Het principe ‘innocent until proven guilty’ is dus heel belangrijk. Iedereen verdient een kans op verdediging.”

Ik vraag me af of veel advocaten echt met dat idee iemand verdedigen.

“Het gaat waarschijnlijk vaak ook gewoon om geld verdienen.”

Waarom is rechtsfilosofie eigenlijk zo belangrijk?

“Als er twee rechten zijn die botsen, neem het voorbeeld dat ik eerder noemde: vrijheid van meningsuiting en verbod op discriminatie, is het handig dat je wél hebt leren nadenken over ‘waarom’-vragen. Want als er een situatie komt waarin twee rechten botsen, kan je het trucje dat je hebt geleerd tijdens je bachelor Rechten niet meer toepassen en is het ‘error’.

Maar toch wordt dit niet door iedereen als belangrijk gezien. Een leraar van ons vertelde dat hij voor het vak rechtsfilosofie in de Bacholor heeft moeten vechten. Het is namelijk niet praktisch genoeg, terwijl onze maatschappij wel praktisch is ingericht. Aandacht voor ethiek-opvoeding is er niet meer. Dat werd vroeger door het geloof gedaan, maar nu dat langzaam wegvalt, is dat ook niet meer zo. Rechtsfilosofie is een fijne tegenbeweging in dat streven om alles praktisch te maken, vind ik.”

Wat wil je met rechtsfilosofie gaan doen?

“De meeste mensen die deze master doen gaan toch de advocatuur in, maar ik heb niet echt die ambitie. Al vind ik het wel fijn om die optie te hebben. Nu ga ik eerst een tussenjaartje houden en daarna wil ik geschiedenis gaan studeren. Want de harde advocatuur… Ik weet gewoon niet of het echt iets voor mij is…”

politiek | achtergrond

FEL (Feminist Evolution Leiden) is een nieuwe beweging met een feministische inslag, die er in wil slagen de stad bewust te maken van feminisme. “Vrouwen moeten weten dat het zin heeft om zichzelf naar voren te schuiven en te denken ‘Ja, ik kan dit!’.” In september 2018 werd FEL officieel gelanceerd als organisatie, geboren uit …

politiek

Het was even onzeker of de lustrumviering van de vereniging, die dit jaar 125 jaar bestaat, door kon gaan, vanwege klachten vanuit de buurt. Nu heeft de gemeente toch de vergunning verleend om negen dagen feest te vieren in de schaatshal aan de vondellaan.

politiek | achtergrond

Met de komst van een nieuwe coalitie, bestaande uit D66, GroenLinks en PvdA, is in Leiden ook een nieuwe groep wethouders geïnstalleerd. Wat gelijk opvalt: vier van de vijf wethouders zijn vrouw. Opvallend vooral omdat het tegen de landelijke trend van ondervertegenwoordiging van vrouwen in de politiek in gaat.

politiek | interview

Martijn Otten is 24 jaar, raadslid van de PvdA in Leiden en werkt als woordvoerder voor die partij in de Eerste Kamer. Hij heeft onderwijs, jeugd, studenten en sport in zijn portefeuille en heeft grote ambities voor de komende vier jaar. ‘We moeten in Leiden niet alleen de beste universiteit van Nederland hebben, maar ook …

politiek | interview

Maarten de Crom is 24 jaar, raadslid voor de VVD in Leiden en werkt bij het landelijke opleidingsinstituut van de VVD in Den Haag. Hij stond dit jaar op plek vier van de VVD-kandidatenlijst en was daarmee de hoogste nieuwkomer. De komende vier jaar richt Maarten zich op de stedelijke ontwikkeling in Leiden. ‘Ik hoop …

politiek | liveblog

LIVE De Leidse gemeenteraad debatteerde gisteravond over kredietverlening voor een nieuw pand voor de ambtelijke huisvesting. Oude panden gaan namelijk op de schop en het stadhuis komt voor een gedeelte in Level, in het stationsgebied. Verder werden er nieuwe raadsleden beëdigd. Leiden Lokaal was erbij en deed live verslag. 20:00 31 mei 2018 Beëdiging nieuwe …

politiek | interview

27 jaar oud, lobbyist in Den Haag en al bijna 3 jaar bestuurslid bij D66 Leiden. Jan van der Voet is een man met ambitie en inzet. Hij noemt zichzelf een ‘politiek junkie’ en is al vanaf jonge leeftijd betrokken bij de politiek. Toch ligt zijn hart bij de lokale politiek: “De kracht van lokale …

politiek | Opinie

In veel studentensteden is het een normaal fenomeen tijdens de gemeenteraadsverkiezingen: studentenpartijen. Zo bestaat in Delft het STIP, in Utrecht Student&Starter en in Den Haag de Bond voor Studenten Actie. Het zijn politieke partijen die volledig bestaan uit studenten of in ieder geval twintigers. Het belangrijkste gemeenschappelijke kenmerk: gebrek aan politieke- en bestuurlijke ervaring. Het is voor …

politiek | interview

De VVD is net als andere jaren weer een van de grotere partijen binnen de Leidse Gemeenteraad. Ze bevinden zich echter in een andere rol, ze gaan namelijk de oppositie in. De stukgelopen formatiegesprekken met Groenlinks en D66 hebben ervoor gezorgd dat de VVD zich mag gaan handhaven in de oppositie. Wij spraken fractievoorzitter Dorien …

politiek | interview

‘De ramen trilden in de sponningen en de gemeente bood ons een hotelbon aan.’ Wijkverenigingen Maredorp de Camp en Pancras-West zijn het niet eens met de beslissing van de gemeente Leiden om opnieuw een feest te organiseren op de Kaasmarkt. Naar aanleiding van een evenement tijdens het Leidens ontzet vorig jaar hebben de voorzitters van de …

politiek | achtergrond

De gemeente worstelt met een nieuw bestemmingsplan voor de Kaasmarkt. Het plein ligt midden in het centrum: tussen de Hooglandse kerk en de Oude Rijn. Wie er nu rondloopt, doet dat waarschijnlijk alleen om zijn auto kwijt te kunnen, want het plein is nu een weinig inspirerend parkeerterrein.  Prijsvraag 1995 Al tientallen jaren liggen …