Elk jaar verdedigen zo’n vierhonderd PhD-kandidaten hun proefschrift aan de Universiteit van Leiden. Wat houdt dit in? En wat komt hierbij kijken? Je leest het hieronder, in een interview met PhD-studente Suzanne van de Groep: “”Ik heb veel vrijheid om te doen wat ik zelf echt leuk vind en dat motiveert mij enorm.”

Als tweedejaars PhD-studente aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen, doet Suzanne van de Groep onderzoek naar de ontwikkeling van onze hersenen. De focus van haar werk ligt op het ontstaan van prosociaal gedrag. Maar voordat ze daadwerkelijk aan onderzoeken toekwam, is hier heel wat aan vooraf gegaan. Haar eerste interview als onderzoekster ooit, wijdt zij aan haar ervaringen met het doen van een PhD.

“Mijn interesse in het doen van onderzoek ontstond al vroeg in mijn studietijd”, begint Van de Groep enthousiast. “Ik deed de bachelor Psychologie hier in Leiden en deed daarnaast Honours College. Hierdoor ben ik in contact gekomen met onderzoekers. Aan hen kon ik al mijn vragen stellen en mijn nieuwsgierigheid op de loop laten.” Volgens Van de Groep is dit ook het leukste aan onderzoek doen: “Je kunt volledig je eigen nieuwsgierigheid volgen en daarmee de richting van jouw onderzoek bepalen.”

Tijdens het onderzoek voor haar bachelorscriptie, kwam Van de Groep erachter dat de onderzoekswereld echt iets voor haar was. “Ik koos dan ook voor een onderzoeksmaster aan de Universiteit van Leiden. Vanaf dat moment heb ik mijn oren en ogen open gehouden.” Volgens Van de Groep is het belangrijk dat je op tijd in je studie laat merken aan mede-onderzoekers en onderzoeksbegeleiders dat je interesse hebt in dit vakgebied. “Het is een wereldje waarin connecties erg belangrijk zijn, dus op tijd beginnen met netwerken maakt dat je alleen maar sneller een PhD-traject inrolt. Dit is ‘makkelijker’ dan solliciteren op een promotievacature, wat de gebruikelijke route is.” Op deze manier is zij dan ook in haar huidige onderzoeksgroep beland.

De nieuwsgierigheid die Van de Groep volgt in haar onderzoek, is de ontwikkeling van prosociaal gedrag. “Oftewel: positief gedrag”, zoals zij het zelf noemt. “Ik vraag mij af waarom de ene persoon altijd aardig is naar anderen en de ander niet.” In haar onderzoek kijk zij vooral naar de periode van adolescentie. “In deze fase verandert er zoveel in de sociale omgeving, dat de prosociale ontwikkeling bij de één goed, maar bij de ander fout kan gaan. Mensen denken vaak van jongeren dat ze risicovol gedrag gaan vertonen, maar eigenlijk zijn dit er maar heel weinig. Ik vind het belangrijk dat er aandacht is voor de mensen met wie het wél goed gaat.”

“Ik heb twee begeleiders die mij helpen met het bepalen van de koers van mijn onderzoek: hoogleraar Eveline Crone is mijn promotor en daarnaast heb ik een copromotor, Kiki Zanolie, als dagelijkse begeleider.” Ondanks de begeleiding, krijgt Van de Groep naar eigen zeggen veel vrijheid om zelf te bepalen welke kant zij op wil met haar onderzoek. “Dit is lang niet altijd zo”, vertelt ze. “Wanneer je als PhD student bijvoorbeeld te maken krijgt met hoofdonderzoekers, dan zullen zij precies voor jou bepalen wat je moet doen.”

“Mijn taak als onderzoeker is om mensen te informeren over hoe, in mijn geval, sociale ontwikkelingen werken. Ik kan vertellen wat er onderzocht en bewezen is en ik breng bijvoorbeeld nieuwe ideeën aan voor interventies.” Van de Groep hoopt na haar PhD verder te kunnen in het onderzoek als ‘post doc’, waarbij zij zelfstandig onderzoek mag doen aan de universiteit. “Hierna zou ik heel graag universitair docent willen worden, omdat het onderwijzen en het overbrengen van mijn eigen wetenschappelijke bevindingen mij heel erg leuk lijkt.”

“Één van de hoogtepunten tijdens mijn PhD was dat de blog die ik laatst had geschreven voor Nationale Complimenten Dag werd opgepikt door EOS blog. Binnenkort wordt deze ook gepubliceerd in hun magazine. Ik vond het echt heel gaaf om te zien dat ik daar heel veel mensen mee bereikte en ze op deze manier wat uit kon leggen over wetenschap en hersenonderzoek.” Voor Van de Groep voelt dit alsof ze iets terug kan geven aan de maatschappij: “Onderzoekers worden vaak met belastinggeld betaald dus ik vind het belangrijk dat wetenschappers hun kennis met deze mensen delen.”

Een zware baan?

“Als PhD kandidaat krijg je best veel met afwijzingen te maken”, vertelt Van de Groep. “Als je probeert een beurs of prijs te winnen of als je een artikel wil publiceren, kom je terecht in een hele competitieve wereld waarin slechts 10 tot 15% kan winnen of publiceren.” Zeker in het begin van je PhD als je nog weinig ervaring hebt, is het lastig om er als beste uit te komen, omdat je vaak de strijd moet aangaan met mensen met meer ervaring. “Ik lig er niet wakker van, maar het was voor mij wel even wennen dat dingen niet altijd meteen lukken. Ik heb mijn studie redelijk makkelijk doorlopen en was het nog niet gewend om afwijzingen te krijgen. De manier waarop ik omga met deze afwijzingen, is door meer in het hier en nu te leven in plaats van gericht te zijn op toekomstige prijzen en prestaties. Ik probeer vooral bezig te zijn met wat ik zo leuk vind aan wat ik nu doe. Zolang ik me daarop focus is de stress van het -in mijn eigen ogen- moeten presteren, een stuk minder.”

Daarnaast kan het een hele drukke baan zijn volgens Van de Groep. Op dit moment begeleidt zij bijvoorbeeld 9 scripties, is zij bezig met data verzamelen, doet ze revisies voor eerder geschreven artikelen en dat is nog maar een greep uit de dingen die ze doet. “Soms is het lastig om alles met elkaar te combineren en overal genoeg aandacht aan te geven.” Om deze drukke planning behapbaar te maken, heeft Van de Groep een aantal afspraken gemaakt met zichzelf: “In het weekend en na zeven uur ’s avonds mag ik geen mails meer beantwoorden. En ik probeer echt na veertig uur werken naar huis te gaan.” Als je genoeg tijd maakt voor qualitytime met je partner, vrienden en familie en voor ontspanning, is alles een stuk makkelijker vol te houden volgens Van de Groep. “O ja, en ik zorg dat ik elke nacht minstens zeven en een half uur slaap!”, voegt ze nog snel toe.

Ondanks dat het een zware baan kan zijn, raadt Van de Groep het doen van een PhD zeker aan. “Het is echt een hele leuke baan waarin je heel veel verschillende werkzaamheden met elkaar kunt combineren: soms coach of begeleid je studenten, dan ben je weer aan het schrijven, soms puzzel je met hoe data en theorie in elkaar passen, dan ben je weer een project aan het managen… Het is heel afwisselend werk en het is nooit saai”, vertelt zij. Belangrijk is wel, dat je je thuisvoelt binnen de onderzoeksgroep waarin je werkt. “In mijn geval heb ik veel vrijheid om te doen wat ik zelf echt leuk vind en dat motiveert mij enorm”, sluit Van de Groep af.