Afgelopen week lanceerde Universiteit Leiden een nieuwe app: Kraken in Leiden. De app biedt, net als de eerder gepubliceerde website, een kijkje in de Leidse kraakgeschiedenis. Ik besluit te kijken welke kraakpanden ik kan vinden op een van de bekendste straten van Leiden: de Breestraat.

Omdat de app informatie geeft over álle kraakpanden uit de periode 1970 tot 2010 kun je gemakkelijk je eigen route bepalen óf je kan ervoor kiezen de route te volgen die de app je geeft. Op de Breestraat vind je al negen panden. Je kunt dus naar hartenlust een grote of kleine route uitzetten.

Ik begin op de Breestraat aan de kant van de Hoogvliet. Omdat winkelpanden niet altijd voorzien zijn van een nummer is het even zoeken naar het eerste kraakpand, maar met hulp van de app weet ik het toch te vinden.

Breestraat 122

Breestraat 122 werd in oktober 1984 gekraakt nadat het al anderhalf jaar leegstond. De krakers hadden voor hun uitzetting al aangegeven zich te verzetten. Zij maakten hun belofte waar; tijdens de uitzetting ontstonden verschillende geweldsincidenten. Daarnaast had de groep voor verschillende barricades gezorgd. Vooral het insmeren van de trap met groene zeep en olie was een goede zet. Tegenwoordig wordt het onderste deel van het pand gebruikt door een pakkenwinkel. Daarboven staat echter wel een ruimte leeg.

Breestraat 125 (Gulden Vlies)

Het Gulden Vlies is een rijksmonument, het is dus grappig om te bedenken dat dit pand niet één maar twee keer gekraakt is. De eerste keer was in 1979. Deze bezetting, georganiseerd door leden van het Leids Vrouwenhuis, duurde een nacht. De bezetting was niet zonder doel; de vrouwen wilden een nieuw pand van de gemeente waar Leidse vrouwen bijeen konden komen.

De tweede kraak had ook een goede reden, de krakers uit 1982 geloofden dat kraken de enige oplossing was om het gebouw tegen verval te beschermen. Het heeft gewerkt, want vandaag de dag vind je hier een reisbureau en staat het pand nog steeds statig in de straat.

Breestraat 85

Het volgende pand wordt momenteel bezet door een van de vele kapperszaken in de Breestaat. Ook dit monument is twee keer gekraakt, eerst in 1984 en voor de tweede keer in 1990. Vooral de tweede kraak vertelt een grappig verhaal. In totaal duurde deze bezetting maar één uur. De politie was al snel ter plaatse en nam de krakers mee naar het bureau.

Breestraat 67

Drs. A. Belegde broodjes staat op het luifel. Zou de meneer die zijn broodje eet weten dat dit pand ooit gekraakt was? In 1987 was dit pand eigendom van een beleggingsmaatschappij, dat was dan ook de reden van de leegstand. De app vertelt mij dat beleggingsmaatschapijen vaker een rol spelen in de kraakverhalen. In sommige gevallen is het kraken een verzet tegen het beleggen met huizen, ook wel speculatie genoemd. In andere gevallen hebben de krakers simpelweg onderdak nodig.

Breestraat 56/56a

Ik kom aan bij veruit het mooiste pand van mijn kleine wandeling, wederom een rijksmonument. Breestraat 56/56a huisvestte eerst een aantal jaar de Nederlandse tak van de Bhagwanbeweging, een leefgemeenschap die inspiratie haalt uit verschillende geloven en vooral in de Verenigde Staten een omstreden status verwierf. Na zeven maanden leegstand werd het pand in 1985 gekraakt. Na een korte kraakperiode werd besloten dat de krakers het pand moesten verlaten en werd het omgevormd tot woning. Nu vind je hier het restaurant bistro BREE56.

Breestraat 38

Een korte kraakperiode voor Breestraat 38. in September 1992 bezetten twaalf krakers het pand. De politie gaat niet tot ontruiming over, maar in oktober besluit de rechtbank dat de groep het pand binnen 38 uur moet verlaten.

Breestraat 24

Op 28 december 1979 vindt een symbolische bezetting plaats in het monumentale Breestraat 24. Scholieren en ex-scholieren zijn ontevreden over de huizenmarkt voor scholieren en schoolverlaters. De eisen: ‘meer goede en betaalbare woningen, ook voor jongeren beneden de achttien jaar; de bouw van woningen voor één- en tweepersoonshuishoudens; de uitbreiding van projecten voor begeleide kamerbewoning en de gemeente moest zo snel mogelijk zorgen dat het Daklozencentrum van de grond kwam.’

Ik denk dat deze eisen nog altijd actueel zijn; ook nu bestaat er veel onzekerheid over het vinden van een woning. Het is dan ook jammer om te zien dat een gebouw dat symbool stond voor het verzet tegen kamernood nu zelf leegstaat.

Breestraat 19

Dit monument vertelt het verhaal van de meest recente kraak uit mijn wandeling. In 2002 kraakten vijf personen het gebouw en werden als snel weer verwijderd, een rechtszaak volgde. De krakers wisten hun proceskosten te vergoeden door een benefietfeest te organiseren. De jonge krakers hoopten een culturele vrijplaats te creëren voor andere jongeren en gingen hierover ook in gesprek met de gemeente. Tevergeefs, de gemeente vond het kraken onverantwoord omdat er in het pand asbest aanwezig was.

Breestraat 6-8

In deze panden beleefden de krakers ‘een succesverhaal.’ Ondanks een snelle inmenging van het Leidse gemeentebestuur kon de groep van 1980 tot 1985 in de monumentale panden blijven. De gebouwen waren eigendom van de AMRO-bank maar stonden al een jaar leeg. De krakers beschuldigden de bank van speculatie. Zij vroegen aandacht voor de kwestie door stencils en flyers uit te delen aan geïnteresseerden.

Goed doel

Ik ben aan het einde van mijn wandeling. Ik heb negen panden gezien, waarvan zes rijksmonumenten, en negen interessante verhalen gelezen. Door de verhalen valt het mij op dat mijn beeld van krakers niet klopt. Ik denk al snel aan ruige types die geen zin hebben om hun huur te betalen, maar uit de verhalen blijkt vaak een hele goede reden voor het kraken. De krakers zijn gedreven door het tegengaan van leegstand, het beschermen van het pand of het creëren van aandacht voor een sociale kwestie.

Tijdens het wandelen bedenk ik mij dat een aantal van deze panden tegenwoordig toch weer leegstaan. Sinds 2010 is het verboden een huis te kraken -al bestaan er in Leiden nog wel een paar kraakpanden. Toch vraag ik mij af of kraken misschien als iets positiefs gezien zou moeten worden. Juist omdat krakers vaak een goede reden of een goed doel hebben.

De app

De app biedt een manier om Leiden vanuit een andere hoek te zien, iets minder toeristisch, iets meer historisch. De verhalen zijn opgesteld na een zoektocht in het krantenarchief van het Leidsch Dagblad. Dus zelfs als je niet van plan bent om door de stad te wandelen is het echt een aanrader om toch eens de verhalen te lezen.

Heb je wel zin om eens rustig over de Breestraat te struinen en op zoek te gaan naar de panden die ik heb bezocht? Hieronder vind je mijn route.