Als ik de toekomst van Leiden mocht bepalen, dan zou ik meer betaalbare huurwoningen in de stad willen. Ook zou ik meer groen en fietsenstallingen willen zien. En zo zou ik nog wel meer willen. Maar ja, wie ben ik om dit allemaal te willen? We willen allemaal wel wat. Maar volgens de gemeente Leiden telt mijn mening over de toekomst wel! Niet alleen die van mij, maar die van alle Leidenaren. Met de nieuwe campagne Leiden 2040 moedigt de gemeente alle Leidse burgers aan om hún toekomstvisie over Leiden met hen te delen. Programmasecretaris van Leiden 2040, Tessa van Beelen, vertelde mij meer over deze campagne.

Maar allereerst: waar komt deze campagne ineens vandaan? Laat ik bij het begin beginnen… In 2021 gaat de nieuwe wetgeving voor ruimtelijke ordening in: de Omgevingswet. En hiervoor moeten gemeenten een omgevingsvisie opstellen. Tessa: “In deze omgevingsvisie presenteren gemeenten hun lange termijn visie op de hele fysieke leefomgeving.” Denk bij fysieke leefomgeving aan gebouwen, wegen, stoepen, parkeren, gezondheid, veiligheid, duurzaamheid, winkels, bereikbaarheid van de stad en ga zo maar door. Omdat deze visie wel een draagvlak moet hebben binnen de gemeente, wordt vanuit de Omgevingswet participatie verplicht gesteld. Dit houdt in dat gemeenten burgers moeten betrekken bij het vormen van deze omgevingsvisie. “Iedereen pakt dit anders aan en elke gemeente geeft weer een andere invulling aan deze participatie.”

Zo noemt Tessa het participatietraject van de gemeente Katwijk, die onder andere de Katwijkse Karavaan hebben geïntroduceerd. Deze karavaan is bedoeld om zowel online als offline input te krijgen van de bewoners voor de toekomstvisie van Katwijk. Een ander voorbeeld is die van Alphen aan de Rijn. Zij gaan onder het genot van koffie en koekjes met hun stadsgenoten in gesprek over de toekomst van hun leefomgeving. Ook Leiden heeft zo’n participatieproject en de naam die voor dit project is bedacht, is: Leiden 2040.

Een vraag die gelijk bij mij opkwam, was: waarom het jaar 2040? Tessa legt het uit “Vanuit Het Hart van Holland, een regionale samenwerking tussen verschillende gemeenten, is er een regionale agenda Omgevingsvisie 2040 opgesteld. Zij gaan uit van 2040 en om in deze lijn te blijven, gaan andere gemeenten ook uit van dit jaar. Het is dus niet een willekeurig jaartal. En bovendien wil je ook concreet zijn in zo’n visie, dus 2040 is een redelijk haalbaar jaar. Zodat je de complexe opgaven waar de stad nu en in de nabije toekomst voor staat kunt oppakken.”

Nu de bestaansreden van deze campagne achterhaald is en de naam helemaal uitgepluisd is, rest mij alleen nog de belangrijkste vraag te stellen: wat is Leiden 2040 dan precies? Tessa: “Wij wilden graag op een andere manier het gesprek aangaan met de stad”. Met een karavaan, koekjes of koffie? “De eerste stap in het participatietraject van de gemeente Leiden is de zogeheten Schetsboeken. We hebben dit geïntroduceerd, omdat wij het belangrijk vinden dat Leidenaren echt zelf mee kunnen denken en dromen over de toekomst van de stad.” Oké, ik geef het toe. Ik was óók – net als jij nu waarschijnlijk bent – heel nieuwsgierig naar zo’n Schetsboek. Dus ik besloot er eentje op te halen bij het Stadhuis, een van de locaties waar je zo’n boek kan halen. En ik moet zeggen, wat een leuk initiatief! Dit 20-pagina dikke boekje beschrijft allerlei keuzes voor de toekomst, op het gebied van de leefomgeving, waar de gemeente mee te maken heeft. Een voorbeeld:

In 2040 wonen er 142.500 Leidenaren in onze stad. Het wordt steeds voller en drukker. Hoe hou je de stad dan voor iedereen leefbaar? Hoe maken we date iedereen zich thuisvoelt en wat vraagt dat van de inrichting van onze leefomgeving?

Of nog een leuke:

De tijd van olie en aardgas is bijna voorbij. We zullen andere manieren moeten vinden om onze huizen, scholen en bedrijven te verwarmen. En: hoe laten we straks onze auto’s rijden?  

En om ons dus mee te laten denken – ja, het mag echt – over deze problemen, beantwoord je deze vragen dus niet zozeer met tekst (sommige wel), maar wordt er gevraagd om lekker te kleuren en te tekenen. Ik geef hier een paar voorbeelden, dan snap je het wat beter:

“Dit boek is zo opgesteld dat iedereen mee kan doen. Het doel van dit boek is dat Leidenaren bewust worden van de opgaven en dilemma’s waar de stad voor staat op het gebied van de leefomgeving en ook om de burgers aan te moedigen hier actief over mee te denken. Best wat zaken rondom het toekomstplan staan namelijk al vast, maar de dingen waarover burgers mee kunnen denken, zouden ze ook mee moeten kunnen denken!”

710 van deze Schetsboeken zijn er gemaakt. Dat is best een hoop. Wat wordt hier uiteindelijk mee gedaan? Tessa: “Zodra deze allemaal zijn ingeleverd, wordt er één groot Schetsboek van gemaakt. Dit wordt als het ware een samenvatting van alle input uit die boeken. En op basis hiervan weten wij wat de mensen vinden: wat ze interessant en belangrijk vinden, wat hun ideeën zijn en waar ze over willen praten. Maar deze Schetsboeken zijn een eerste stap in het participatietraject rondom het toekomstplan Leiden 2040. De volgende stappen zullen hier een vervolg aan geven, waarna de uitkomsten van de verschillende participatietrajecten samenkomen in het stadsdebat in oktober/november. En ons doel van deze Leiden 2040-campagne is uiteindelijk dat Leidenaren betrokken zijn bij het vormen van het toekomstplan. Dat het een plan voor en door de stad is!”

Maar gaat deze participatie dan ook echt lukken? Met de schetsboeken, met het stadsdebat en met de toekomstige initiatieven in dit traject? “We hopen natuurlijk op zoveel mogelijk participatie van burgers. Door de schetsboeken, wat een leuk en origineel initiatief is, hopen we dan ook verschillende mensen te betrekken. Dus daar zijn we wel veel mee bezig. Sommige doelgroepen zijn gewoon lastiger te bereiken, waaronder jongeren. En juist voor hen is het belangrijk dat zij meedenken. Het gaat immers om de toekomst van hún stad.”

En hier ben ik het helemaal mee eens! Ik kan dus wel meer betaalbare huurwoningen willen, meer fietsenstallingen en meer groen willen, maar met alleen iets willen kom ik er niet. Doen, dus. Ik ben blij dat de gemeente Leiden mijn wensen over de toekomst wil horen, zoals ik deze voor me zie. Bovendien mag ik ook weer even echt kinds zijn door lekker in m’n schetsboek te kleuren en te klieren. Op mijn participatie kunnen ze rekenen. En op die van jou?