It’s a man’s world… Ook als het om hoge posities in de wetenschap gaat. Maar dit verandert langzaamaan. Zo zijn er onlangs honderd nieuwe vrouwelijke hoogleraren benoemd via het Westerdijk Talentimpuls. Daarnaast hangen er sinds kort veertien portretten van vrouwelijke hoogleraren in de Senaatskamer van de Universiteit Leiden, een plek waar tot nu toe slechts één vrouw hing. In deze serie komen drie van deze geportretteerde vrouwen aan bod. Hoe is het om een vrouwelijke hoogleraar te zijn in een wereld die meestal gedomineerd wordt door mannen?
Ina van Berckelaer-Onnes (76) is emeritus hoogleraar orthopedagogiek aan de Universiteit Leiden. Ze was één van de weinigen die in 1967 afstudeerde dit toen nog nieuwe vakgebied. Bijzonder is dat ze autisme in combinatie met orthopedagogiek in Nederland op de kaart heeft weten te zetten.
Hoe is het gesteld met het aantal vrouwen op uw faculteit?
‘Wij hebben altijd veel meer vrouwelijke, dan mannelijke studenten gehad. Als het om hoogleraren ging, was het in het begin wat ingewikkeld, want er werden eerder mannelijke dan vrouwelijke hoogleraren aangesteld. Heel langzaam kwamen er wat meer vrouwen bij. Tegenwoordig zijn er wel wat meer vrouwen op hoge posities dan vroeger.’
Heeft u dit ooit als een probleem ervaren?
‘Dat niet. Ik heb nooit het idee gehad dat ik in mijn loopbaan werd afgewezen omdat ik een vrouw was. Omdat we veel vrouwelijke studenten hadden, was de stemming altijd redelijk vrouwelijk. Ik werd dan ook meteen aangenomen op de universiteit, mijn vrouw zijn leek daar niet in mee te spelen. Toen ik hoogleraar werd, hoorde ik pas later dat er ook mannen hadden gesolliciteerd.
Toch weet ik dat sommige mensen hier andere ervaringen in hebben. Er is niet voor niets een Sophia-prijs (Sophia is een initiatief dat als doel heeft het optimaal benutten van het talent van Leidse vrouwelijke academici, red.). Ook van onze faculteit zijn er twee vrouwen die mee hebben gedaan aan een Sophia-groep. Die vinden dat er meer aandacht naar vrouwen moet komen, en daar ben ik het mee eens. Er gaat nu namelijk veel meer aandacht naar mannen in de wetenschap, dan naar vrouwen.’
Heeft u wel eens te maken gehad met vooroordelen omdat u een vrouw bent?
‘Nee, dat heb ik nooit gehad. Maar dat kwam ook omdat ik niet zo bezig was met hoogleraar worden. Het kwam op m’n pad, en dat ik mijn vak leuk vond en uit wilde dragen was de grootste reden om het te worden en nu nog steeds aan het werk te zijn. De combinatie van onderwijs geven, onderzoek en klinisch werk vond ik de leukste combinatie die er is. Ernaast hoogleraar worden is dan mooi meegenomen.’
U heeft drie kinderen, was het veel werk om hoogleraar te zijn en tegelijkertijd kinderen op te voeden?
‘Nee niet zo. Toen ik in 1991 hoogleraar werd waren mijn kinderen al wat groter. Ik denk dat het met kleine kinderen wel lastiger is. Toen mijn derde kind geboren werd ben ik drie dagen bij de universiteit gaan werken, en was ik de rest van de tijd huismoeder. Daardoor kon ik bijvoorbeeld leesmoeder zijn. Je moet het wel goed organiseren.
Ik denk dat ik het veel rustiger had dan vrouwen van nu, want we hadden toen geen internet en Ipad’s. Ik had dus geen last van een voortdurende stroom van e-mails die ik ook nog ‘s nachts kon lezen.’
Daar heeft u wel een punt.
‘Ja, ik denk dat dat heel veel uitmaakt. Als je nu hoogleraar bent en drie kinderen hebt, komt daar nog bij dat je de hele dag benaderd wordt. Ik zat in mijn carrière in een veel rustigere periode, mensen hebben het nu veel drukker. Dat zie ik ook aan mijn eigen kinderen; tegenwoordig is men altijd bereikbaar. Ik kwam na vijven thuis en dan was het klaar, dan hoefde ik niet ook nog twintig mails te beantwoorden.
Tegenwoordig zijn er ontzettend veel jonge vrouwen die een burn-out krijgen. Er wordt dan ook veel meer gevraagd van vrouwen dan vroeger. Ik ben heel blij dat ik in een rustige periode heb gewerkt. Het maakt echt uit en ik denk dat de impact van het altijd bereikbaar zijn wordt ernstig onderschat.’
Dus we kunnen meer aandacht geven aan vrouwen, maar misschien moet er ook meer aandacht komen voor de hele dag bereikbaar zijn?
‘Jazeker! Wat ook meespeelt, is dat alles veel internationaler is geworden. Ik had ook internationale connecties, maar dat ging dan per brief, dus veel langzamer. Nu kan je ‘s avonds om twaalf uur nog een bericht uit Amerika krijgen.
We doen onszelf heel veel aan tegenwoordig. Je krijgt een overload aan informatie, en daartussen is het soms lastig om keuzes te maken. In mijn tijd was dat anders, en ik heb dan ook geen klaagzang om af te steken. Ik had leuke collega’s en ik heb me nooit bedreigd gevoeld omdat ik een vrouw was.
Dat ik in de Senaatskamer hang is natuurlijk erg leuk. Het is ook goed dat er veel meer aandacht is gekomen voor de positie van vrouwen. Aanvankelijk zag ik dat er bij de bestuurlijke functies op mijn faculteit eerder voor mannen werd gekozen. Maar dat is niet meer zo. Het is nu heel normaal om een vrouwelijke decaan te hebben. Nou, dat was in mijn tijd nog heel bijzonder. Het verschuift dus, en ik denk dat dat goed is. Ik ben er wel heel erg voor dat er gemengd wordt. Het is goed dat er in bestuurlijke functies zowel mannen als vrouwen werkzaam zijn.’
Waarom is dat goed?
‘Dat is goed voor de emotionele kant, niet dat vrouwen niet zakelijk zijn, maar ze zijn wel wat menselijker gericht dan mannen. Zo snap je als vrouw eerder dat kinderen soms belangrijker zijn dan werk. Ook wat betreft creativiteit denk ik dat mannen en vrouwen verschillen. Vrouwen en mannen zijn dan ook niet hetzelfde, juist de twee mixen is heel erg goed.’
Voelde u veel trots toen u portret in de senaatskamer kwam?
‘Ik was eigenlijk heel verbaasd. Het speelt al een tijdje, want in 2016 ben ik al benaderd dat ik was gekozen om geschilderd te worden. Het was toen alleen nog totaal onduidelijk waar het portret zou komen te hangen. Ik vond het wel een eer, maar ik was anderzijds altijd heel betrokken bij de faculteit, ook in bestuurlijk opzicht. Ik koos voor Carla Rodenberg als schilder, want die schilderde mooi en herkenbaar en had al een collega van mij geschilderd. Ik wilde niet, net als de mannen die er al hingen, in toga geportretteerd worden.
Aanvankelijk was het idee om één of twee portretten in de senaatskamer te hangen. En toen werd er besloten om de actie goed door te zetten en er veertien mannen eruit te halen, om er vervolgens veertien vrouwen te hangen. Dat was voor ons allemaal een verassing.’
Denkt u dat de vrouwenportretten een goede boodschap afgeven?
‘Ja, en ik denk ook dat het een goede vertegenwoordiging is. We hebben heel veel vrouwelijke hoogleraren op dit moment. Het is ook heel terecht, want we hebben een belangrijke bijdrage geleverd. Ik kom nog wel eens oud-studenten tegen, en die vinden het fantastisch dat mijn portret daar hangt. Het is dan ook belangrijk dat de universiteit daar open voor staat. Waarom zou een man beter zijn dan een vrouw?’
Wat geeft u jonge vrouwen mee die het willen maken in de wetenschap?
‘Geef niet op, volg je droom, maar zorg ook dat je je vak belangrijk vindt. Als ik geen hoogleraar was geworden was ik niet ongelukkig geweest, als ik maar m’n vak goed had kunnen uitvoeren. Daarnaast moet je het goed organiseren en kijken wat je aankan. Dat is voor iedereen belangrijk natuurlijk.
Verder moet je goed je grenzen stellen. Hoogleraar zijn is best een zware en verantwoordelijke baan. Kan je bijdragen wat je wilt bijdragen? Denk heel goed na waarom je je vak kiest. Ik heb autisme op de kaart kunnen zetten, als ik zie hoeveel mensen zich daar nu mee bezig houden, dan haal ik daar meer voldoening uit dan uit het feit dat ik hoogleraar ben geworden. Dat ik in de Senaatskamer hang voelt als een bonus.’
Moet een vrouw harder werken om het te maken in de wetenschap dan mannen?
‘Ik denk dat er inderdaad nog wel wat weerstand is. Maar het hangt ook van jezelf af. Opmerkingen over dat mannen beter zouden zijn, zijn pure onzin, en ze raken me totaal niet. Je moet geloven in je eigen mogelijkheden en je moet een goede doelstelling hebben. Ik weet wel dat er vrouwen zijn die veel meer problemen hebben gehad dan ik, maar ik zat gewoon in een hele goede setting, ik heb me nooit benadeeld gevoeld. Wel vind ik het heel belangrijk dat we gelijke rechten hebben.’
Ook in deze serie: Corinne Hofman (hoogleraar archeologie) en Ewine van Dishoeck (hoogleraar sterrenkunde).
Het stadsleven wordt vaak geassocieerd met haast, drukte en volle lange dagen. De Elza Hoeve net buiten het centrum van Leiden biedt net het tegenovergestelde: totale rust, natuur en dieren. Naast een grote melkboerderij geven ze je ook de mogelijkheid om je paard te stallen in hun hoeve of om deel te nemen aan verschillende …
‘Ik kom hier voor mijn rust!’ is een uitspraak die je in het centrum van Leiden niet snel zal horen. Haastende fietsers en bussen in de Breestraat, volle terrassen op de Nieuwe Rijn: om echt te ontspannen zal je toch een ander plekje moeten zoeken. Zoals bijvoorbeeld De tuin van de smid: een theehuis in …
Ga je altijd naar dezelfde kapper op de Bree, of laat je toch elke keer je baard weer scheren bij die ene barber op de Haarlemmer? Als je klaar bent met oude gewoontes en toe bent aan een nieuw avontuur dan zit je hier goed! Wij hebben de 4 leukste kappers buiten de singels voor …
Continue reading “De 4 leukste kappers buiten de Leidse singels”
Ken je dat? Na een jaar het te hebben uitgesteld, besluit je dat het toch echt tijd wordt. Op naar de kapper! Maar… dan is de vraag, welke? Wist jij dat er in totaal 89 (!) kappers in Leiden zijn? Wij ook niet. Wij hebben ze daarom voor jullie op één kaart samen gebracht. Zodat …
Iedereen in Leiden kent het beestje inmiddels wel, de schurftmijt. Leiden haalde afgelopen jaar het landelijk nieuws met deze besmettelijke huidziekte. Hoe staat het er nu voor met de schurft in Leiden? Ik vroeg het aan huisarts in opleiding, Joni Ferrari-Dollee (33), die nu werkzaam is bij de huisartsenpraktijk aan de Vrijheidslaan te Leiden. Daarnaast …
De kringloopwinkel kent iedereen wel. Even een middagje rondspeuren of je nog wat goedkoops op de kop kunt tikken of iets unieks kunt vinden. Echter Kringloopwinkel het warenhuis is meer dan gewoon een kringloopwinkel, het is een bedrijf dat zich in zet voor duurzaamheid en draait op lichamelijke en verstandelijke beperkten. Ik kreeg een kijkje …
Fred Weber (62) werkt al 22 jaar vrijwillig als imker in de Hortus botanicus van Leiden. Hij verzorgt er de bijen, kleine insecten die ongelooflijk belangrijk zijn voor de mens. In de fotoreportage over de Leidse honingbijen van vorige keer konden we dit reeds zien. Fred vertelt over zijn passie voor de bijen en de …
Een fotoreportage over de honingbijen van de Hortus Botanicus Dit jaar startte de bijen al vroeg met hun werkzaamheden doordat het plots warm werd eind februari. Dit is uitzonderlijk aangezien ze normaal pas tegen april/mei uit hun winterslaap zouden moeten komen. Hierdoor gingen we kijken hoe het begin van het bijenseizoen verliep. Wist je dat …
Nieuwe studie, nieuwe stad: een goed voorbereid mens telt voor twee. Waar moet je zijn om de wereld van de Leidse studentikoos te leren kennen? Je leest het hier.
Wat hebben de eerste genetisch gemanipuleerde stier en een restaurant met als motto ‘verbinding’ met elkaar te maken? Het antwoord: een stal. De Stal, om precies te zijn. Want op de vroegere verblijfplaats van stier Herman, achter het LUMC op het Bio Science Park, staat nu De Stal: een duurzaam en maatschappelijk betrokken horecagelegenheid …
Op 14 mei 2017 werd de jongste Franse president ooit ingehuldigd: Emmanuel Macron. Met zijn plotse populariteit, grootse plannen en verrassend goede Engels deed hij de grondvesten van de Franse politiek schudden. Precies een jaar later blikt dr. Niek Pas, hoogleraar Franse moderne geschiedenis aan de Universiteit Utrecht, in een lezing terug op het eerste …
Continue reading “Par Jupiter! 1 jaar Macron door de ogen van dr. Niek Pas”
De Côte d’Azur: alleen maar duur en luxe? Er is een uitzondering! Hoewel de meeste mensen kiezen voor buursteden Nice of Cannes, is de sfeervolle havenstad Antibes een bezoek meer dan waard. De stad biedt een mix van luxe en de charme van het Franse platteland. Ik ging erheen en bekeek de badplaats door …
Continue reading “Antibes: dorpse charme aan de Côte d’Azur”