‘Kinderen spelen drastisch minder buiten’ luidt de kop van het persbericht dat Jantje Beton maakte naar aanleiding van de resultaten van haar onderzoek. Als het aan de Stichting Thuis op Straat (TOS) ligt, wordt er dagelijks op straat gespeeld. Zij brengt de buurt in beweging en streeft naar een beter speel- en opvoedklimaat in kwetsbare wijken. In de Fortuinwijk in Leiden is TOS ook te vinden. Marieke van Kesteren (44), directeur-bestuurder, doet er samen met haar team alles aan om de bewoners met elkaar in contact te brengen door lekker naar buiten te gaan.

Het kantoor van TOS Leiden bevindt zich in een voormalig winkelpandje tussen de flats in de Fortuinwijk. De ruimte staat vol met dozen met sport- en spelaccessoires. Aan de muur hangen kleurplaten van kinderen, de culturele kaart van Leiden en een overzicht van sporttoernooien.

In het aangrenzende kantoortje zit Van Kesteren. Drie jaar geleden is zij begonnen bij TOS Leiden. Door haar studies procesmanagement en Sociaalpedagogische Hulpverlening is zij gewend om met grote groepen mensen aan de slag te gaan. “Mensen hoeven voor mij niet altijd in de uitvoering iets te doen. Meedenken en meepraten is ook een vorm van ondersteuning”, aldus Van Kesteren.

Zakgeldbaantje

Op het prikbord in de kantoorruimte hangen krantenartikelen over TOS-activiteiten: ‘Ravottuh op verloren landjes’ en ‘Kampioenschap stoepranden’. Van Kesteren benadrukt dat de stichting op een laagdrempelige manier mensen met elkaar verbindt. Want wie kan er nou niet stoepranden?

“Ik vind het belangrijk dat wij de kinderen vragen wat zij leuk vinden om te doen. De jongens, en tegenwoordig ook meisjes, willen graag voetballen maar dit is vaak competitief. Als je denkt aan het verbeteren van de samenwerking dan is voetbal niet per se het beste middel. Er zijn kinderen die helemaal niet kunnen voetballen en er komt veel frustratie bij kijken. Het uitzetten van een parcours en deze uitvoeren is de meest favoriete activiteit. Het belangrijkste is dat de kinderen zich veilig voelen op straat en dat zij genieten van het buiten spelen en van het met elkaar spelen.”

Van Kesteren onderstreept dat het straatleven vrij hard is. “In buurten waar het niet goed gaat, zie je weinig meisjes en jonge kinderen op straat. Zij worden beschermd voor wat er buiten gebeurt. Vooral hangplekken met 30 à 40 jongeren vormen een bedreiging. Ouders kunnen deze trend niet zelf doorbreken.”  

TOS probeert dit aan te pakken door jongeren een ander soort rol te geven waardoor ze op een andere manier worden gezien door volwassenen in de wijk. De stichting biedt hen een stageplek of een zakgeldbaantje. “Daarmee helpen de jongeren ons met de buitenactiviteiten. In ruil hiervoor krijgen zij een vrijwilligersbijdrage. Maar belangrijker is dat deze jongeren iets positiefs brengen in de wijk en dat zij benaderbaar zijn.”

Verbindingen

Een buitenactiviteit is een hulpmiddel om met elkaar in gesprek te komen. “Om het contact in de wijk te intensiveren, ga ik uitzoeken met welke elementen en eenvoudige handelingen dit kan gebeuren. In het Beethovenpark staan picknicktafels. In de zomer nemen wij kannen thee en koffie mee. Als reactie hierop gaan de moeders koekjes bakken. Aan deze tafels komen de gesprekken op gang. De drempel is laag waardoor moeilijke onderwerpen zoals integratie makkelijker bespreekbaar zijn. Dat vind ik mooi en uitdagend aan mijn werk”, licht Van Kesteren enthousiast toe. “Het kan soms twee tot drie jaar duren voordat verlegen vrouwen durven te praten. Je schrikt soms wat zij allemaal al hebben meegemaakt. En dan maken wij ons druk over wat er allemaal fout gaat in Nederland.”

De veranderingen die Van Kesteren ziet, ervaart zij als een bekroning op haar werk. “Wijkbewoners komen sterker in het leven te staan doordat er een luisterend oor voor ze is. Een buurtbewoonster in een uitzichtloze situatie heeft inmiddels haar middelbare schooldiploma gehaald. Ze volgt nu een mbo-opleiding en ze heeft werk. Wat ik ook heel fijn vind, is dat bewoners elkaar uiteindelijk durven aan te spreken op hun gedrag.”

Van Kesteren vindt het ook belangrijk dat de bewoners op de hoogte zijn van nieuwe ontwikkelingen in de wijk. “Ik probeer bewoners in een vroeg stadium te betrekken bij de wijk door te vertellen wat er gebeurt of wat de plannen zijn in hun buurt. Dit doe ik enerzijds om informatie te geven maar anderzijds om informatie te krijgen.” Van Kesteren maakt ook deel uit van een overlegorgaan met diverse instanties zoals Centrum voor Jeugd en Gezin, Jeugd- en Gezinsteam, de woningbouw en de wijkregisseur.

Waarde

Over haar manier van werken, is Van Kesteren heel duidelijk. “Ik leg geen dingen op. Ik wil dat de ideeën van binnenuit komen. Daar moet je wel naar op zoek. Mensen moeten je eerst vertrouwen voordat zij dingen gaan vertellen. Soms spreekt een vrouw de taal niet goed maar kan zij wel fantastisch koken. Het opleggen van een taalcursus heeft geen enkel effect. Diegene moet zich zelf realiseren dat zij de taal nodig heeft voor als zij verder wil met bijvoorbeeld koken. Het mooiste is dat deze vrouw naar mij durft te komen voor advies.”

“Wij, Nederlanders, vinden ons zelf heel wat. En als ik dan zie hoe deze wijkbewoners hun best doen om te laten zien dat ze je waarderen. Van hun laatste geld komen ze een pak sinaasappelsap of waterijsjes in de speeltuin brengen”, ervaart Van Kesteren. “Dat vind ik veel meer waard dan dat iedereen op zijn zeventiende met rijles kan beginnen.” Zij vindt Nederland een ‘koud’ land. “Het is heel bureaucratisch en als je een fout maakt, ben je gelijk de pineut. Hierdoor raken mensen beschadigd en trekken zij zich terug uit de maatschappij om vervolgens in een depressie te raken. Mijn doel is bereikt als deze mensen merken, dat er toch nog mensen zijn die hun in hun waarde laten. Mensen die niet meteen veroordelen maar eerst naar het verhaal op zoek gaan”, aldus Van Kesteren.

Oog en oor

Naast de sociale en maatschappelijke factoren besteedt Van Kesteren ook aandacht aan de gezondheid. “In wijken waar mensen het minder goed hebben, is het percentage van kinderen met overgewicht te hoog. Het zegt iets over het aantal uren dat je beweegt en ook wat je eet. Ik vind dat wij het voorbeeld moeten geven door mandarijnen uit te delen tijdens activiteiten en erop te wijzen dat de kinderen water drinken in plaats van allerlei zoete drankjes”, licht Van Kesteren toe.

Het valt haar op dat er tegenwoordig heel weinig kinderen buiten zijn. “Ik vraag me dan af waar we met z’n allen naar toe gaan. Het leven wordt steeds meer georganiseerd als de financiële middelen aanwezig zijn. Kinderen worden overal naartoe gebracht en weer opgehaald. We zitten alleen nog in de auto.” Om ervoor te zorgen dat kinderen meer bewegen door buiten te spelen, moet de wijk wel veilig zijn. En dat heeft de hoogste prioriteit, vindt Van Kesteren.

Over de toekomst is Van Kesteren duidelijk. “Er zijn meer wijken in Leiden waar ouders zich afvragen of hun kinderen wel veilig buiten kunnen spelen. Ook de omgang met elkaar en het samenleven met elkaar kan in meer wijken beter.” Zij wil samen met haar team blijven opkomen voor de kwetsbare wijken. “Hier ben ik van nut. Ik wens iedereen een veilige en sociale woonomgeving met oog en oor voor de medemens toe. En hierin zijn jongeren het goud van de straat.”