Vele mensen hebben een negatief beeld van de daklozenopvang. Hoewel er in veel Nederlandse steden inderdaad niet voldoende hulp geboden kan worden, doet Leiden het erg goed. Om te kijken op welke manier daklozen hier geholpen worden, ging onze report een kijkje nemen.

Geen oud gebouw dat stinkt naar urine en sigaretten. Geen grote volle slaapzalen waar iemand ’s nachts nog even een lijntje coke snuift. Wel is de daklozenopvang in Leiden een mooi groot gebouw met rode geboende vloeren, een gezamenlijke ruimte vol lichtjes en planten die gezelligheid uitstralen en kleine witgeschilderde slaapkamers met houten eenpersoonsbedden. Een dertigtal mannen en enkele vrouwen kletsen in de gezamenlijke ruimte gezellig met een bakje koffie. Enkele spelen in alle stilte een gezelschapsspel. De meeste mensen zien er verzorgd en netjes uit. Het lijkt  een veilige en aangename plek te zijn waar iedere dakloze van de stad terecht kan.

Drie maaltijden en een warm bed
Bram Brouwer (44), ondersteunend medewerker en teamleider werkt in de dag- en nachtopvang ‘Nieuwe Energie’ van de Binnenvest in Leiden. Hij vertelt dat er een erg brede en goede ondersteuning wordt gegeven. ‘We bieden drie maaltijden aan per dag, een warm bed op een kamer voor twee tot vier personen, begeleiding voor hun problemen en hulp om terug te keren in de maatschappij. Al onze cliënten krijgen hier veel zorg en worden op maat geholpen’.
Het lijkt alsof de daklozen in Nederland prima terecht kunnen voor hulp. Toch is dit niet overal zo. Uit een onderzoek van de rekenkamers van Utrecht, Den Haag, Rotterdam en Amsterdam  bleek dat de daklozencentra in deze vier grote  steden niet voldoende opvang en hulp bieden. In het rapport van dit onderzoek werd gezegd dat de ondersteuning vaak niet afgestemd is op de problematiek van de cliënt en dat er een tekort is aan opvang en betaalbare woningen. Daarnaast gaat er onvoldoende aandacht naar leren, verbeteren en innoveren in de organisatie van opvang en ondersteuning.

Van niets naar iets
De Leidse organisatie Binnenvest probeert iedereen na het tijdelijk verblijven in de dag- en nachtopvang, ook op lange termijn te helpen. Het biedt een aantal doorstroommogelijkheden aan naar een eigen woning of wooncomplex. Eén daarvan biedt een thuis aan achtentwintig personen tussen de dertig en de zeventig jaar. De 51-jarige medewerker Dalsad legt uit hoe ze de inwoners hier helpen: ‘Mensen komen hier terecht om weer zelfstandig te worden, ze zijn kwetsbaar en hebben hulp nodig. Wij bieden hun een vaste thuis, geven de juiste medicijnen en helpen bij het beheren van hun geld, zodat ze het niet roekeloos aan drugs gaan uitgeven. We bekijken per persoon welke begeleiding er verder nog nodig is.’

Wim Uiterdijk (60) woont hier al achttien jaar en is daarmee de langst verblijvende bewoner. Hij kwam hier terecht na een lange weg van drugs, alcohol en medische instellingen. De oorzaak van zijn probleem is schizofrenie.  ‘Ik kan er zelf ook niets aan doen dat ik zo ben, maar ik krijg nu elke dag medicatie en dat maakt me rustig. Het is fijn dat ik hier niet alleen ben, de begeleiders maken lekker eten, ze zorgen voor mijn medicijnen en scheren zelfs gratis mijn baard.’ De inwoners hebben allemaal een eigen studio met badkamer, tv, een bank en een wasbak. ‘Ik ben hier gelukkig’, zegt Wim Uiterdijk.   

Niet alleen lof en dank
Toch is niet iedereen lovend over de Binnenvest. Op het station van Leiden Centraal staan er vaak enkele onverzorgde daklozen die voorbijgangers om geld vragen, zodat ze de maaltijd en slaapplek voor die nacht kunnen betalen. Wat blijkt, de opvang is gefinancierd door de overheid en volledig gratis. ‘Het is frustrerend dat mensen daar steeds weer intrappen’, zegt Bram Brouwer. ‘Het enige wat ze hiervoor moeten terugdoen is een dagelijks klusje. Dat gaat van helpen in de keuken tot de gang schoonmaken’. Ook in het wooncomplex moet niemand iets betalen. Wim Uiterdijk glimlacht trots wanneer hij over zijn klusje vertelt: ‘Ik breng elke weekdag de post weg en daarvoor heb ik zelfs mijn eigen fietszak.’

Junks en alcoholisten
Daarnaast stond er in het Leidsch Dagblad enkele maanden geleden een artikel over  Marjory van den Berg (58) die uit haar huis was gezet. Via de gemeente was ze naar de Binnenvest gestuurd en hierover sprak ze tegen het dagblad erg negatief. Het zou er volgens haar vol zitten met junks en alcoholisten, de echte zwervers. Ze  zou er letterlijk en figuurlijk gillend zijn weggerend.   ‘Marjory en haar zoon waren hier  inderdaad een tijdje. Ze weigerde de verplichte klusjes te doen en ook aan de andere regels hield ze zich niet. We hebben erg  veel voor haar gedaan maar ze aanvaardde de hulp niet. Jammer dat ze  over ons zo negatief is bij de pers en dat die journalist ook niet komt voor wederhoor’, vertelt Bram. ‘Daarbij zit je ook niet tussen de drugs en de alcohol. Wanneer er mensen verslaafd zijn, is er een aparte gebruikersruimte zodat er niemand mee geconfronteerd wordt en uiteraard is er hulp voor afkicken’.

Iedereen is welkom
Iedereen van de omgeving Leiden kan bij de Binnenvest terecht en wanneer ze van een andere regio komen, wordt er daar contact mee opgenomen.  Er wordt gezorgd dat er niemand op straat moet slapen, zeker niet  in de winter.  ‘Iedereen van overal kan hier slapen wanneer het kouder is dan min één graden Celsius. Het maakt niet uit waar je vandaan komt, wij laten niemand in de kou op straat slapen. Zelfs de verplichte klusjes moeten dan niet gebeuren.’

De opvang en begeleiding in  Leiden blijken degelijk te zijn. De gebouwen zijn groot en goed onderhouden. Het heeft nette kamers en biedt veel ruimte en gezelligheid  voor de cliënten. ‘Deze kamers zijn mooier dan die van vele studenten  in Leiden’, lacht Bram.

Op bovenstaande kaart kan je de locaties vinden waar je als dakloze in Leiden terecht kan. Wil je graag meer weten over de daklozenopvang in Leiden? Bekijk dan hier de website van de Leidse organisatie de Binnenvest.

Foto’s en tekst: Inge van Dijck