Aan de rand van Leiden ligt wel een heel bijzonder station. Er is geen Starbucks te bekennen en inchecken met een OV-chipkaart gaat er helaas niet. In het museum Stoomtrein Katwijk Leiden is het mogelijk is je te wanen in de spoorwegen van de vorige eeuw. Maar laat de schijn van de schattige perrons en miniatuurtreintjes je niet misleiden. Achter de schermen doen de vrijwilligers aan veel intensiever en ingewikkelder werk…

Het hobbelt, het stommelt, de rook is te ruiken in de coupés en snel gaat ‘tie al helemaal niet, maar als je erin hebt gezeten kan je wel zeggen dat je in een echte stoomtrein hebt gereden. Na een tijdje moet de conducteur zelfs even stoppen om de rails met de hand om te zetten. Voortaan kun je in het museum Stoomtrein Katwijk Leiden volledig ervaren hoe het is om in een trein van honderd jaar geleden te zitten, compleet met een volledig nagebouwd perron.

De treinen laten iets langer op zich te wachten dan op Leiden Centraal, maar er is dan ook genoeg te zien. In het overdekte deel van het museum valt er een hoop te leren over het smalspoor, het spoor waar het eigenlijk allemaal om draait bij Stoomtrein Katwijk Leiden. Ook zijn daar veel nagebouwde en gerestaureerde treinen te vinden uit verschillende tijdperken.

Het smalspoor werd vroeger vooral gebruikt voor het transport van bijvoorbeeld kolen en andere grondstoffen en eigenlijk nauwelijks voor het transport van passagiers. Dus behalve de ritjes die je kan maken in de stoomtreinen, kun je er ook veel leren over de geschiedenis van het smalspoor en het gebruik ervan. Er zijn bijvoorbeeld mijnkarretjes nagebouwd en je kunt er zien hoe het smalspoor werd gebruikt voor kastuinen.

Wanneer je door het park loopt, is het moeilijk te realiseren hoeveel mensen er achter de organisatie van het park zitten. ‘Er werken hier zo’n 120 vrijwilligers.’ geeft conducteur Arend aan. Hij werkt zelf al 20 jaar op het park. Maar sommige werken er al langer dan 50 jaar. ‘We noemen hun de oude garde.’ grapt Arend.

Waar hebben ze dan zoveel vrijwilligers voor nodig? Het is vrij logisch dat er iemand nodig is voor het besturen van de treinen, het verkopen van tickets en de catering, maar het overgrote deel van de vrijwilligers werkt in meer afgesloten deel van het park aan veel belangrijkere zaken.

Wat veel mensen zich niet realiseren wanneer ze het park bezoeken is dat een groot deel van de opbrengsten, maar ook een groot deel van het personeel besteed wordt aan het restaureren en nabouwen van stoomtreinen. Een heel secuur en langdurend werkje waar soms wel duizenden euro’s in gaat zitten.

‘In de werkplaats laten we over het algemeen geen bezoekers toe.’ Geeft Arend aan. ‘Met al dat rondslingerende gereedschap is het veel te gevaarlijk om bezoekers zonder begeleiding toe te laten.’ Jammer is het wel, aangezien de passie voor stoomtreinen en hun vak pas echt te zien is in de werkplaats waar ze de geschiedenis van het smalspoor letterlijk proberen in leven te houden.

Behalve een hoop mankracht, kost de restauratie van de treinen ook een hoop tijd. Ze komen om in de projecten en hebben eigenlijk te weinig tijd en vrijwilligers om alles te verwezenlijken. Ook geld is een probleem. ‘We krijgen wel subsidie voor het restaureren van de treinen, maar alleen de motor kost al duizenden euro’s om te repareren.’ Zegt Arend aan.

Met de kleine PR-afdeling die ze hebben proberen ze naar buiten te brengen dat ze bestaan. ‘We proberen zo veel mogelijk in lokale blaadjes advertenties te drukken en tegenwoordig proberen we ook ons verhaal naar buiten te krijgen via het Facebook en Google.’ zegt Arend. Het is duidelijk dat hij wilt dat zoveel mogelijk mensen te weten komen over het bijzondere station met omliggend museum. Met het werk dat ze doen om zo veel mogelijk geschiedenis te redden, is dat ook niet zo moeilijk in te denken.

Voor meer informatie over hun verhaal of openingstijden kijk op de website van Stoomtrein Katwijk Leiden