LEIDEN- Tanja van der Zon (58) werkt bij het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) als projectleider presentaties. Ze heeft daar de nieuwe tentoonstelling Middeleeuwse Tuinen begeleid, die 2 mei werd geopend. Ik vroeg haar naar haar werk, het realiseren van de tentoonstelling en haar favoriete object.

Wat houdt projectleider zijn precies in?

Tanja lacht. “Daar kan ik wel een jaar over praten. Bij ons in het museum werken we met projectgroepen. Dus als je een tentoonstelling maakt is dat het project en daar wordt een groep voor samengesteld, die met elkaar die tentoonstelling gaat maken. In die groep zitten alle mensen in het museum die ook maar iets met die tentoonstelling te maken hebben: pr, educatie, collectiebeheer, mensen van de restauratieafdeling, beveiliging, financiën, publieksdienst. Die groep moet het eens zijn met elkaar over de stappen die je neemt in het proces. Als projectleider krijg ik een zak met geld en de tijd om te zorgen dat binnen die periode en binnen de beschikbare financiële middelen, samen met alle collega’s en externe partijen, de tentoonstelling gemaakt wordt.”

Hoe ben je bij deze baan gekomen? Wilde je dit altijd al worden?

“Nee. Ik wilde na mijn middelbare school graag kunstgeschiedenis gaan studeren, maar mijn ouders konden dat eigenlijk niet betalen en hadden ook zoiets van “kunstgeschiedenis… Tsja, van alle studies die je kunt kiezen, waarom nou net dat? Ga dan rechten doen.” Ik had daar echter heel erg mijn zinnen op gezet, dus heb ik eerst tien jaar gewerkt en daarna had ik genoeg gespaard om te kunnen gaan studeren. Toen ik klaar was wist ik niet zo goed wat ik wilde gaan doen en ben ik in Haarlem, waar ik al met archeologie bezig was, bij een klein museum terechtgekomen. Daar heb ik toen de eerste tentoonstelling gemaakt en dat vond ik zo leuk, dat ik dat daar heel lang heb gedaan. Uiteindelijk ben ik overgestapt naar het RMO en nu werk ik hier alweer elf jaar.”

Wat maakt jouw baan dan zo leuk?

“Het werk is ontzettend divers. Er zijn altijd verschillende onderwerpen: soms een Egyptisch onderwerp, dan is het weer Middeleeuws of Etruskisch. Ik vind organiseren en met zo’n groep de zaak regelen en voor elkaar krijgen een mooie uitdaging. Alle onderdelen van mijn werk zijn leuk. Zo moet ik bijvoorbeeld ook  fondsen aanvragen voor de tentoonstelling: hoe meer geld er is, hoe uitgebreider de tentoonstelling kan worden. Dat kan nog best een beetje puzzelen zijn, maar als het dan lukt is dat heel gaaf.  Als projectleider kan ik me ook met de inhoud van een tentoonstelling bezig houden. Dat vind ik echt het mooiste wat er is.”

Er is nu een nieuwe tentoonstelling in het RMO over Middeleeuwse tuinen. Hoe is deze tot stand gekomen?

“De tentoonstelling is door de conservator Middeleeuwen, Annemarieke Willemsen, bedacht. Ze wilde al heel lang een tentoonstelling maken over Middeleeuwse tuinen, met name om te laten zien hoe tuinen in het westen en in het oosten in de Middeleeuwen op elkaar lijken en van elkaar verschillen. Dit is best een lastig onderwerp voor het RMO, omdat we toch hoofdzakelijk een oudheidkundig museum zijn. Maar ze heeft volgehouden en uiteindelijk mocht ze de tentoonstelling maken! Ze heeft de tentoonstelling aangevuld met kunst- en cultuurhistorische objecten, zoals Middeleeuwse boeken en prenten, die de tentoonstelling nog veel levendiger maken. Dat doen we bijna nooit en is voor het RMO best uitzonderlijk.”

Hoe lang heeft het opzetten van de tentoonstelling geduurd?

“Ik weet zeker dat Annemarieke al minstens drie jaar het onderwerp promoot. Verder is het lastig voor mij om te zeggen: Een collega van mij is met de tentoonstelling begonnen en ik heb hem na een paar maanden overgenomen. Ik denk dat het alles bij elkaar zo’n anderhalf jaar heeft geduurd. Ik heb er van oktober tot nu aan gewerkt. Vóór oktober was meer de aanloop en vanaf oktober is het echt hard gegaan.”

“Als projectleider kan ik me ook met de inhoud van een tentoonstelling bezig houden. Dat vind ik echt het mooiste wat er is.”

Tanja van der Zon

Wat was jouw rol als projectleider bij die tentoonstelling?

“Ik heb heel veel contact gehad met de vormgever om te kijken hoe we de tentoonstelling zouden kunnen indelen. Ik heb me ook beziggehouden met bruikleengevers. Daar heb ik de contacten mee onderhouden, de transporten van de objecten mee geregeld en het inrichten ingepland. Bij deze tentoonstelling waren er maar twee buitenlandse instellingen waar objecten vandaan kwamen: uit Antwerpen, België, dus dat viel mee. Daarnaast heb ik met alle teksten meegelezen en deze gecontroleerd en fotomateriaal aangevraagd voor bij de tentoonstelling. Mijn rol is heel erg ondersteunend geweest.”

Een belangrijke rol dus: zonder jou staat er niets.

“Ja, zeker. De projectleider is de eindverantwoordelijke. Dus als er een definitieve beslissing gemaakt moet worden is dat aan de projectleider. In de praktijk werk je echter ongelofelijk nauw samen met de conservator (en met alle andere collega’s). Als projectleider moet je de mensen leiden en zorgen dat alles op tijd gebeurt: er zijn ontzettend veel aspecten aan een tentoonstelling, en daar zit je als een soort spin in het web bovenop. Het is een hele gave baan.”

Wat maakt deze tentoonstelling zo bijzonder?

“Ik denk de combinatie van archeologie en manuscripten en schilderijen uit een hele specifieke periode bij elkaar gebracht rond een thema: je hebt de hele cultuurgeschiedenis bij elkaar. Dat maakt het heel rijk en aantrekkelijk.”

Als je één object mag kiezen uit de nieuwe tentoonstelling, wat is dan je favoriet?

“Oooh, dat vind ik moeilijk! Er is één object dat ik echt geweldig vind. Ik vind het niet per se het mooiste object, maar wel heel spectaculair: een herbarium uit 1550 met daarin 477 planten geplakt, dat we mochten lenen van Naturalis. In het boek is de oudste tomaat van Europa ingeplakt. Kortgeleden hebben ze ontdekt dat er watermerken in de bladen zaten, waardoor het boek heel nauwkeurig gedateerd kon worden. Ze hebben ook DNA-onderzoek gedaan naar de planten die erin geplakt zitten. Daaruit hebben ze DNA-materiaal kunnen destilleren van de planten toen deze heel puur waren: niet gemanipuleerd, geen gif op gespoten. Dat vind ik heel spectaculair! Het leuke is ook dat het boek ‘en tibi’ heet, wat ‘voor jou’ betekent. Er staat iets op van ‘hier een boek voor jou met eeuwigdurende planten’. Dat is ook eigenlijk zo, want die planten zijn er nog en zitten al vijf eeuwen in dat boek, dat is toch heel erg mooi.”

Nieuwsgierig geworden naar de tentoonstelling? Als volwassene kun je aan de kassa van het RMO een combiticket kopen, waarmee je toegang krijgt tot zowel het RMO als de Hortus. Kun je mooi gelijk de tentoonstelling over geneeskundige planten in de Hortus meepakken!