Artboard 1
28-05-2019 | Emma Zijtregtop & Helia Vons
‘Hora est! Hora est!’, maar wat doet een pedel nog meer?

Wellicht heb je het ook meegekregen: op 26 maart postte de Universiteit Leiden een oproep op Facebook waarin studenten werden aangespoord om zich aan te melden als studentpedel. Vanwege het 444-jarige bestaan van de Universiteit Leiden kon de huidige pedel namelijk wel wat hulp gebruiken. Al gauw werd duidelijk dat het om een 1 aprilgrap ging, desalniettemin kwamen er toch ruim 150 reacties binnen met vele filmpjes waarin ‘Hora est! Hora est!’ werd geroepen. Maar wat doet een pedel nu eigenlijk precies, en wat is zijn functie binnen de universiteit? Erick van Zuylen (55) legt alle fijne kneepjes van het vak uit en vertelt wat zo leuk is aan het bestaan als pedel!

Van horeca naar pedel

Tweede pedel Frank Geerlings (links) en eerste pedel Erick van Zuylen (Rechts)

Van Zuylen is sinds tien jaar custos en drie jaar pedel. Het beroep komt niet voor in het lijstje met veelvoorkomende banen. Hoe komt iemand bij zo’n baan terecht? “Thuis werd het gastheerschap er met de paplepel bij ingegoten. Daarna heb ik een klassieke horecaopleiding gedaan, en een horeca adviesbureau gehad waar ik onder andere lezingen gaf op het gebied van etiketten en omgangsvormen. Ik heb altijd al iets met mores en etiketten gehad. Dat bedrijf liep uiteindelijk niet helemaal zoals gehoopt en via via hoorde ik toen over een vacature in Leiden.” Hoewel er eerst wat twijfels waren ging Van Zuylen toch op gesprek, én met succes: “er was gelijk een klik.”

In het begin was Van Zuylen alleen nog verantwoordelijk voor alle horeca op het Rapenburg. Denk hierbij aan het Academiegebouw, het KOG, de Faculty Club en de oude universiteitsbibliotheek. Later werdèn enkele panden gerestaureerd en gekoppeld aan het Academiegebouw. Nu het epicentrum van de universiteit waar plechtige formaliteiten zoals promoties, afstuderen, Koninklijke en buitenlandse bezoeken plaatsvinden. Vervolgens werd hij gevraagd om de staf over te nemen en de rol van pedel op zich te nemen.

Tradities en gebruiken

Het kantoor van de pedel

Als pedel heb je een publieke rol. “Je bent een soort publiek bezit. Iedereen herkent je, daar moet je tegen kunnen. Daarnaast moet je overgewicht uitstralen. Naast een publiek figuur ben je ook een steun en toeverlaat voor de kandidaten die hun promoties en afstuderen aangaan.” Er komt meer bij kijken dan op het eerste oog lijkt.

Bij het begeleiden van formaliteiten als promoties, oratie, afscheidscolleges en afstuderen horen veel tradities. “Degene die gaat promoveren kleedt zich in een mooi rokkostuum met een zwart vest, witte strik en zwarte lakschoenen. De gepromoveerde wordt ontvangen en krijgt een watertje en een mintje. Als ze heel zenuwachtig zijn krijgen ze een kleine jenever. (gebeurt wel eens) Dan worden ze toegesproken over hoe de ceremonie verloopt. De rector magnificus stelt zich voor aan de kandidaat, dit is niet altijd Stolker. Dat laat zijn agenda niet toe, dus zijn het Prorectoren. Samen vertrekken ze naar de senaatskamer of het grote oratorium. De commissie wordt voorgesteld en dan gaat de verdediging van start. Na exact drie kwartier is het ‘Hora est’. Dan trekt de commissie zich terug voor beraad en wordt het diploma getekend.” Naast alle formaliteiten begeleid je als pedel de kandidaten uitvoerig. “Het is heel bijzonder. Er zijn soms ook momenten van ontlading dat mensen zich helemaal laten gaan en dat is heel mooi om bij te zijn. Je bent er écht voor degene die op dat moment gaat promoveren of oreren.”

In de volledige outfit

Hora est! in stijl

Een ander groot en belangrijk onderdeel van het pedel-leven is de outfit. Daar komt meer bij kijken dan een mooie toga. Zo is de pedellenstaf heel speciaal . “In 1650 zijn er twee gemaakt en daar werken wij nog iedere dag mee. Dat is echt heel bijzonder. We moeten ‘m niet te veel poetsen, dan houd je er niets van over. Op hoogtij dagen zoals met de Dies Natalis pakken we ‘m heel voorzichtig aan.” Verder heeft elke universiteit een eigen togalijn. “Hier is het een wit overhemd met een zwarte das. Utrecht heeft zwart met allemaal bandjes en Maastricht heeft een rode.” Op deze manier kan men laten zien welke universiteit de hoogleraar vertegenwoordigt. “Het is bijvoorbeeld zo dat wanneer je hoogleraar bent in Leiden, en je krijgt een aanstelling in Amsterdam, dan spreek je de oratie uit in de toga van Amsterdam om vervolgens de toga van Leiden te laten zien. Dit doe je om aan te tonen dat je eerste aanstelling in Leiden was. Die blijf je altijd dragen.” Er zit een hele symboliek achter het pak dat al eeuwen zo gedragen wordt.

Als pedel krijg je te maken met veel tradities en gebruiken. Je bent er niet alleen om te zorgen dat alles in goede banen geleid wordt, maar je ondersteunt ook de studenten, promovendus of hoogleraar en steekt ze een hart onder de riem wanneer de druk te veel wordt. Van Zuylen zit nu zo’n tien jaar in het vak. Zijn voorganger heeft 28 jaar als pedel gewerkt. Na een rekensommetje met zijn collega’s kwam Van Zuylen tot de conclusie dat hij zeker zo’n 8500 keer ‘Hora est!’ geroepen heeft. Dat aantal heeft Van Zuylen nog niet bereikt, maar “ik hoop dat ik dit aantal ook ooit mag bereiken!”

cultuur | video

Klopt het nog? Elke Leidenaar kent de Burcht. Dit monument siert de stad al sinds de 12e eeuw en staat pal in het midden van de stad, op de splitsing van de Oude en Nieuwe Rijn. Het werd oorspronkelijk gebouwd als verdedigingsfort. Maar wat valt er nu te doen bij de Burcht? 4 leuke dingen …

cultuur | interview

Een interview met projectleider Tanja van der Zon bij het Rijksmuseum van Oudheden over haar baan, Middeleeuwse Tuinen en haar favoriet.

| reportage

Met Hemelvaartsdag ben ik naar de familiedag van de kerk GODcentre geweest. Hier vieren ze dat Jezus naar de hemel gaat, maar ook hoe belangrijk familie is. Hemelvaartsdag is een vrije dag in Nederland, maar de meeste mensen houden zich niet bezig met waarom we vrij hebben. Kerken vieren deze dag, uitgebreid of rustig. Hemelvaart …

| reportage

‘It’s four o’clock sómewhere’ lijkt het motto te zijn van het groepje studenten dat in een kringetje rond een smerig kleuterbadje zit, nippend van een Beugel, witbiertje of een bekertje chocomel. Het is net middag en er gaat een jointje rond. Een enkeling leest een boek. Zo nu en dan werpt iemand zich in het …

cultuur | podcast

In 1981 begon Niek Broeijer zijn studententijd in Leiden. Al gauw was hij anders dan de doorsnee student. In plaats van drinken, roken en feesten stond hij elke ochtend vroeg op om te roeien op Njord, de grootste Leidse roeivereniging. Zo behaalde hij al op jonge leeftijd het Guinnes World Record op de 100 kilometer …

cultuur | interview

Veel mensen denken bij de hygiëne van studentenhuizen al snel aan halfvolle bierflesjes in de fusie (ander woord voor de woonkamer), verstrooide vuilniszakken in de gangen, en overgelopen doucheputjes. Al snel gaan van die gedachtes je nekharen overeind staan en gieren de rillingen al door je lichaam. Maar is een studentenhuis echt zo smerig als …

| interview

“Leiden heeft prachtige grachtjes. Overdag kun je lekker aan het water zitten en ‘s avonds zie je prachtige schitteringen in het water.” Welke Leienaar herkent dit nou niet? Masterstudent Biologie Auke-Florian Hiemstra houdt van Leiden en haar grachten. Op een dag wilde hij op een bootje van die grachten genieten, toen hij iets schokkends ontdekte. …

| reportage

Op zondag 19 mei vond de Leiden Marathon plaats. De hele dag werden verschillende afstanden gestart, verschillende van 5 tot 42 kilometer. Speciaal voor de jongste renners tot twaalf jaar is er de Corpus Kidsrun, van 2,1 kilometer. Het is om half twaalf al gezellig druk op het Pieterskerkplein. De kidsrun gaat pas over een …

| achtergrond

De daklozenopvang in Leiden is goed geregeld. Er zijn twee opvangen, iedereen die zich daar inschrijft krijgt een maatschappelijk werker toegewezen. Die helpt met praktische zaken als huisvesting en het zoeken van een baan. Wat overblijft is de geestelijke zorg, en hiervoor bestaat in Leiden sinds 2010 de Stichting Straatpastoraat. Pastor is sinds november 2018 …

cultuur

Is het einde van je seizoen op Netflix in zicht? Geen paniek! Er staat een compleet nieuw seizoen op je te wachten in de theaters van Leiden. Op 13 mei vindt namelijk de seizoenpresentatie plaats voor het komende theaterseizoen van 2019-2020.   Tijdens de seizoenpresentie laten de Leidse Schouwburg, de Stadsgehoorzaal en Theater Ins Blau zien …

welzijn | fotoserie

‘Ik kom hier voor mijn rust!’ is een uitspraak die je in het centrum van Leiden niet snel zal horen. Haastende fietsers en bussen in de Breestraat, volle terrassen op de Nieuwe Rijn: om echt te ontspannen zal je toch een ander plekje moeten zoeken. Zoals bijvoorbeeld De tuin van de smid: een theehuis in …

| interview

1000 euro winnen met een idee om jouw stad mooier te maken? Dit klinkt als muziek in de oren. Awesome Leiden organiseert zes keer per jaar een pitchavond waarop vijf mensen een idee mogen presenteren dat eraan bijdraagt de stad aantrekkelijker, beter en leefbaarder te maken. Ik sprak met Bastiaan Bakker, één van de organisatoren …